Siste ord

Hei
Då reknar eg med dei fleste har oppdaga, eller fått informasjon om at det ikkje blir lagt ut nye omtalar og informasjon om nye bøker på denne bloggen. I staden kan du registrera deg under "Meg og mitt" på http://websok.mikromarc.no/Mikromarc3/tryggheim-vgs/default.aspx?db=tryggheim-vgs&unit=6473 Her kan du òg abonnera på informasjon om nye bøker ved å "klikka" på "feeden"(oransje firkant til høgre over nye titlar for vaksne/born/multimedia). Kort omtale av bøkene vil de få opp via søkesida. Kom gjerne innom og spør dersom de ikkje får dette til å fungera.

Så er det berre å sjå fram til ein lang og god haust med mykje kjekt lesestoff ein kan ta fatt på.
Anne

Skapelse og/eller evolusjon

Andreas Årikstad, Jogeir Lianes og Johan Samuel Årikstad-Nielsen: Skapelse og/eller evolusjon

Det er rart å få inn ei bok til biblioteket som i forordet hyllar det ikkje-faglege og det å vera ikkje-lærd. Elles brukar fagbøkene me får inn å vera opptatt av at kunnskap er eit gode. Her er 1.Kor 1,26 trekt inn for å «rettferdiggjera» at boka er skriven meir på trass av utdanning, enn på grunn av utdanning. Skal ein ta eit oppgjer med gjeldande vitskaplege oppfatningar, er dette eit noko snodig utgangspunkt. Les ein bibelverset i samanhengen, ser ein at det her gjeld Jesu frelsesverk, og ikkje det at ein ikkje  skal bruka menneskelege evner elles. Men allereie her ser ein noko av det eg er kritisk til med boka: Korte bibelsitat blir litt for ofte tatt ut av samanhengen og brukt til å underbygga det forfattarane vil ha fram.

Det største problemet er likevel påstanden om at alle som ikkje er einige i at jorda er 6000 år gammal, eigentleg ønskjer ein liten Gud for å unngå å forplikta seg på noko som helst i Bibelen. Dei som ikkje trur som forfattarane, spottar Gud. Det er altså ingen mellomting mellom deira ståstad og rein ateisme. Då eg las boka, opplevde eg difor boka som ureieleg. Skal ein gå imot andre syn, bør det vera eit mål, òg for kristne, å gjengi andre sitt syn på ein mest mogleg riktig måte. Dette tykkjer eg ikkje boka gjer. Òg i konservative krinsar har det vore tradisjon for at ein kan tenka ulikt om kor gammal jorda er. Det nye her er eit krav til å tenka som forfattarane for å kunna vera sanne kristne. Eg kan ikkje sjå at eit slikt standpunkt kan føra til noko godt blant truande.

Eg skal ikkje gå inn på forklaringane boka gir for ei ung jord, men eg likar ikkje måten seriøse forskarar og vitskapsfolk blir framstilt på. Det blir gitt inntrykk av at desse eigentleg veit at det dei seier ikkje stemmer, men så må dei halda på gamle og usanne  teoriar likevel fordi dei ikkje trur på Gud. Dersom det er slik, kvifor er det då fleire ateistiske vitskapsmenn som etter at dei har blitt kristne, ikkje forkastar det dei har forska på og lært t.d. innan feltet biologi, men heller set kunnskapen inn i ein større samanheng? Les gjerne Alister Mc Grath: Surprised by Meaning; Science, Faith and How We Make Sense of Things.

Les gjerne òg Jon Kvalbein sin omtale: http://www.dagen.no/Meninger/Tidsrom_-_test_p%C3%A5_bibeltroskap-75578

og Bjørn Are Davidsen sin omtale: http://dekodet.blogspot.no/2014/06/den-kreasjonistiske-fristelse.html

Men boka treng de ikkje å lesa.

Anne

Dette er mine gamle dager

Tore Renberg: Dette er mine gamle dager

Dette er ei god bok! Jarle Klepp har nå blitt vaksen og familiemann. Han har ei kone han er glad i og to flotte barn, dottera Åshild og sonen Sven. Men fortida klarer han ikkje heilt å legga bak seg. Dersom du har følgt hovudpersonen, Jarle, gjennom tidlegare år, veit du at han vaks opp med ein far som var alkoholikar. Faren er nå død, og sjølv om Jarle ønskjer å legga dette bak seg, kjem hendingar frå fortida inn i livet nå og mørklegg det.

Det er skildringane som gjer denne boka til ei flott bok. Forfattaren er ein tydeleg observatør. Dette er i første rekke ei bok som handlar om relasjonar. Familien er omtala med varme og kjærleik, og barna får komma fram som dei ulike individa dei er. Jarle har blitt ein stolt far. Men fortsatt slit han altså med øydelagde relasjonar til faren. Det påverkar òg familielivet han nå lever. Ei truverdig og lærerik bok.

Anne

Alligatorvannet

Lynne Bryant: Alligatorvannet

Me er i sørstatane, nærare bestemt i Mississipi rundt år 2000. Avery Pritchett tar med seg dottera Celi heim på besøk etter ti år i Colorado. Broren Mark skal gifta seg og ønskjer at Celi skal vera blomsterpike og Avery brudepike.

Men det er ein viktig grunn til at Avery ikkje har vore heime på lang tid. Ho rømte derifrå for å begynna livet på nytt etter at ho vart gravid med Aaron, ein mørkhuda gut. I Mississipi er det fortsatt viktig å halda kvite og svarte skilt. Koss vil det vera å komma tilbake med ei dotter som ikkje er kvit?

I tillegg har Avery eit spørsmål ho gjerne skulle hatt svar på. Celi har sigdcelleanemi. Dette er ein recessiv sjukdom som i første rekkje rammar svarte, men sidan sjukdomen er recessiv, må ho ha fått gen for denne sjukdommen frå begge foreldra. Koss kan Avery vera berar av dette genet? Samtidig som me følgjer Avery og Celi sitt møte med Greendale i Mississipi rundt år 2000, får me mange tilbakeblikk på hendingar frå 1940 og framover.

Språk og oppbygging er enkel. Kapitla vekslar mellom å vera stemma til Avery, Marion – mor til Avery og Willadean – mormor til Avery. Det er gjennom desse kvinnene historia blir fortalt. Boka har blitt samanlikna med Barnepiken, og tematikken: raseskilje, er lik, men litterært er Barnepiken nokre hakk betre etter mi meining.

Likevel, ei interessant og underhaldande bok. Det er rart å lesa om hendingar frå 1990-2000 som du tenkte var eit tilbakelagt stadium for lenge sidan.

Anne

The rise and fall of Gøran Trovåg

Gaute M.Sortland: The rise and fall of Gøran Trovåg

Det er ein del ungdomsbøker som handlar om ungdom som ikkje er blant dei mest populære. Dette er òg ei slik bok. Hovudpersonen Gøran, eller Stuart, som han har begynt å kalla seg sjølv, er berre trygg når vennen Eivind er saman med han. Utan Eivind blir han mobba og kjenner seg heilt aleine i verda. Me forstår òg at heime er det lite støtte å få.

Men Stuart er den oppfinnsame og initiativrike. Han elskar å planlegga og likar draumane betre enn realitetane. Saman med Jokke og Eivind startar dei band, og det er Stuart som skriv låtane.  Eivind har meldt dei på ein konsert, og alle er spente på korleis det skal gå når dei skal opptre for første gong. Utan å røpa for mykje, kan eg vel seia at tittelen på boka seier mykje om korleis det vekslar i livet til Stuart.

Sjølv om det med første augekast på bokomslaget kan sjå ut til at her er det skikkeleg hardbarka ungdom det handlar om, tek boka heller opp kor usikker ein kan vera i ungdomsskulealderen og kor viktig vennskap er. Språket er litt røft innimellom, men forfattaren har ikkje prøvd å vera «overkul « og språket verkar ikkje overdrive. Elles er boka  småhumoristisk og er skriven på lett nynorsk. Ho er berre på 108 sider og går raskt å lesa.

Anne

Jentene fra balletten

Monika N. Yndestad: Jentene fra balletten

Ei krimbok som eigentleg ikkje er krimbok likevel. Iallfall dersom ein er opptatt av at eit mysterium skal løysast. Her veit ein allereie i starten kven som er skurken, og dersom ein tenkjer spenning, må det vera om den skuldige blir tatt. Er boka då keisam? Nei, det tykkjer eg ikkje. Boka har nemleg eit anna viktig ærend enn berre underhaldning, slik eg ser det.

Jentene på balletten viser til fenomenet med ressurssterk ungdom frå ressurssterke heimar som plutseleg endrar veremåte sterkt. Boka fokuserer på at dette har ein grunn. Kvifor stiller så få spørsmål og undersøker kva som ligg bak? I tillegg får boka fram kor øydeleggjande overgrep er. Hovudpersonen i boka er Mina, ei femten år gammal jente som har livet føre seg. Plutseleg begynner ho å rasera seg sjølv og livet sitt. Lesaren får veta både kva som har skjedd og korleis ho har det, og me blir vitne til at dei rundt henne sviktar eller ikkje klarer å hjelpa henne. Men så får ho ein dag lesa førstesida i BA, ei jente har meldt ein politimann for valdtekt.

Ein høyrer ofte at media heng ut personar utan lov og dom og at media slik øydelegg uskuldige menneske. Det har nok ofte skjedd òg. I denne boka er det motsett. Avisene blir her dei svake sin talsperson og trykker på for å få saka oppklart og samarbeider med personar og hjelpeinstansar elles for å få overgriparen tatt.

Eit ekstra spark har boka til foreldre som tenker at nå er barna så store dei greier seg sjølv, og difor har det for travelt til å følgja med på kva som skjer med barna deira.

Ei gripande og underhaldande bok, men altså ikkje ei heilt vanleg krimbok.

Anne

Fugletribunalet

Ravatn, Agnes: Fugletribunalet (Samlaget 2013)

Boka Fugletribunalet har hausta mange positive lovord, og eg har endå til gode å sjå nokon slakte den. Etter denne bokmeldinga vil det heller ikkje vere annleis. Samlaget har vore heldige når dei har fått henne med på laget. Ho er i frå “mitt” fylke, Rogaland (Riktig nok på “feil” side av Boknafjorden) og gav ut Fugletribubnalet på Samlaget i fjor. Ho debuterte med Veke 53 i 2007.

Hovudpersonen i Fugletribunalet, Allis Hagtorn, forlét alt i livet sitt og flyttar ut på landet og byrjar som hushjelp hos Sigurd Bagge. Planen er at ho skal vere der fram til kona hans kjem tilbake, men det er ei rar stemning på garden, og eigaren oppfører seg merkeleg. Kva er det som har skjedd, og har Bagge noko i mot henne? Allis spør seg desse spørsmåla fleire gonger i løpet av romanen, og hovudhandlinga ligg ikkje i noko actionfylt drama, men heller menneskelege relasjonar og korleis ein møter kvarandre.

Det første som fekk meg til å legge merke til boka var omslaget. Det er rett og slett nydeleg. Fuglane har noko over seg som eg ikkje kan forklare. Det er enkelt, men likevel fylt av meining. Det same er språket. Ho bruker få ord for å seie mykje. Det er null hermeteikn og replikkstrekar med, men dialogane flyt lett og fint, akkurat som resten av boka. Orda rommar mykje, og eg trur det kan ha vore ein del av planen òg. Legge mykje meining bak orda for å skape stemninga og handlinga. Det er heller ikkje dei veldige sitata, og eg sat ikkje og noterte for livet for å hugse fine setningar og ord.

Boka er sår og vakker. Den får ein òg til å trekke på smilebandet på mange måtar. Mest av alt er den litt melankolsk. Noko anna spesielt med romanen er kor godt ho har isolert dei, og lesaren veit ikkje kor ein er. Tid og rom er borte. Det er byen, landet og nærbutikken. Kva by då? Kor på landet? Kva nærbutikk? Lesaren vil få ei kjensle av å bli teken bort frå den reelle verda og til staden kor Allis jobbar for Sigurd. Ho har laga nokre spennande hovudkarakterar med både feil og manglar, men som òg morer lesaren. Eg vart nysgjerrig på kva dei hadde gjort, og bit for bit røper ho kva det er som gjer at dei har trekt seg tilbake.

No har eg prøvd å få folk til å lese nynorskbøker i samband med bokbloggarprisen, men hadde denne vore dårleg hadde eg ikkje skrytt av henne. Likevel handlar det om korleis du meistrer språket. Ravatn meistrar språket. Ho meistrar nynorsk, og det gjer boka bra!

Mai Lene

Så

Morris Gleitzman: Så

Dette er andre boka om Felix, ein jødisk gut under 2.verdskrig. Første boka er En gang. Desse bøkene fekk eg anbefalt av ein elev på ungdomsskulen, og det er eg glad for.

Boka Så tar oss med til Polen og til jødeforfølgingane under andre verdskrig. Innhaldet er  realistisk og til tider fælt, men ikkje utmalande. Felix har til nå greidd å unngå å bli drepen, men han er i konstant fare. Nokre menneske er villige til å hjelpa jødane, alle er ikkje like vonde, dette gjer boka meir nyansert enn mykje anna av barne- og ungdomslitteratur.

Forteljarstilen er uvanleg. Kvart kapittel begynner med ordet så. Det er Felix som fortel historia, og han har sans for gode formuleringar og lett ironi. Sjølv om boka har ei svært alvorleg handling, er det likevel  innimellom humoristiske innslag. Boka har i tillegg ein munnleg stil og er veldig lettlest. Det er heller ikkje noko lang innleiing, her er dei første setningane i boka:

«Så løp vi for livet, jeg og Zelda, opp en bakke så fort vi kunne. Det var ikke så veldig fort. Selv om jeg holdt Zelda i hånda og hjalp henne opp skråningen.»

Boka gjer inntrykk.  Så dette er ei bok eg gjerne vil anbefala for ungdomsskuleelevar, både gutar og jenter. Ho kan i tillegg fungera godt som høgtlesingsbok.

Anne

Hvorfor skriver ikke Gud på himmelen?

Espen Ottosen: Hvorfor skriver ikke Gud på himmelen?

Boka har undertittelen: Litt om min tvil Mest om min tro. Og undertittelen får klarare fram at dette kanskje mest er ei apologetisk bok. Ja, utgangspunktet er tvil og spørsmål mange kan stilla seg sjølv eller bli stilt av andre, men svara har tydeleg forankring i kristen tru.

Boka tar opp spørsmål som finst det ein Gud? Kva med forholdet mellom skapingsforteljingane i Bibelen og moderne vitskap? Dersom Gud vil at alle skal bli frelst, kvifor gjer han ikkje då slik at alle blir frelst? Og til slutt: Kvifor skriv ikkje Gud på himmelen slik at alle kan sjå at han finst?

Eg tykkjer Ottosen er flink til å bruka eit enkelt språk, men samtidig drøfta emna grundig og fagleg. Dette er det ikkje alle som greier, og difor meiner eg boka kan og bør få ei breiare lesargruppe enn det andre bøker med same tematikk får. Eg sjølv tykte spesielt del III, «Et signert skaperverk», var interessant og godt drøfta. Der eg tykkjer svaret blir minst godt, er nok på spørsmålet om kvifor Gud ikkje gir alle (iallfall alle som ønskjer det) ei tru, når trua er ei gåve. Det er vel mykje å forlanga at ein skal få gode svar på alle spørsmål av denne typen i ei bok, og kva som er gode og mindre gode svar, vil nok òg avhenga av utgangspunktet til oss som les.

 Sjå gjerne òg Atle Ottesen Søvik sin kommentar på: http://www.verdidebatt.no/debatt/cat12/subcat14/thread11489637/#post_11489637

og følg gjerne debatten vidare, men dette er absolutt ei bok du bør lesa!

Anne

Landskaper fra dødens metropol

Otto Dov Kulka: Landskaper fra dødens metropol

Kulka er ein av dei få overlevande og gjenlevande jødane etter Auschwitz. Han er forskar og professor i historie ved Universitetet i Jerusalem og har arbeidd med jødane si historie. Heile tida har han hatt eit skarpt skilje mellom yrke og personlege opplevingar frå 2.verdskrig. Dette gjer han noko med i boka  Landskaper fra dødens metropol. Denne boka er blitt ei spesiell bok med dagboktekstar, dikt, refleksjonar og bilete frå hans eiga historie som barn i konsentrasjonsleir. Så sjølv om du har lese mange bøker om dette temaet, vil denne boka gi ny innsikt.

Otto Dov Kulka var ti år då han først blei sendt til ghettoen i Theresienstadt og seinare til Auschwitz. Han skriv om dei små grensene mellom liv og død, koss det er å leva under ein sikker dødsdom og kor tilfeldig det er at han overlevde. Men han skriv òg om kva dette har gjort med livet hans vidare. Og midt i alt som var elendig, greier han i tillegg å skildra minne om gode augneblinkar.

Dette er ei lita bok på berre 153 sider, og blant desse er ein del bilete. Likevel må ein bruka tid på boka. Det kjem tydeleg fram at Kulka er ein lærd person, og innimellom krev det noko av lesaren å følgja han i refleksjonane han gjer seg. Dette er altså ikkje ei lettlesen bok, men ei bok som er lærerik, interessant og nyttig.

Anne

Gjenforeningen

Stephan Enter: Gjenforeningen

Gjenforeningen er ei bok som stiller eksistensielle spørsmål. Eskil Skjeldal avsluttar omtalen av boka i Vårt Land med: «På hver sin måte åpner det for eksistensielle spørsmål om tidsbruk, om aldring, om hvorfor de valgte som de gjorde, og hva som - på bakgrunn av en helt annen livserfaring enn de hadde som tjueåringer - dypest sett gir dem mening. Jeg våger påstanden om at du ikke vil lese mange bøker som er bedre enn denne i år. «

Boka gir ei drøfting av kva som hadde skjedd dersom det blei funne opp ein kur som gjer at me ikkje vil dø, altså eit slags evig liv her. I tillegg set boka fokus på vala me gjer og kor avgjerande dei blir for livet vårt.

Gjenforening handlar om tre gamle klatrevenner som skal treffast etter 20 år. Saman med dei var òg ei jente som nå er gift med ein av dei tre. Slik sett er dette ei lite original bok. Me får sjå glimt frå klatreturane dei hadde i Noreg og kva kvar av dei tenkjer om tida då, kven dei nå har blitt og kva forventingar dei har til å treffast igjen. Forfattaren skildrar godt at personane rundt oss ikkje nødvendigvis er dei som dei gir seg ut for å vera.

Oppbygginga er òg enkel. Boka har tre hovuddelar, ein del frå kvar hovudperson sin synsvinkel. Det er difor ikkje plottet som gjer boka spesiell, men evna til å setja fokus på vala våre og det å vera dødeleg eller kanskje udødeleg?

Sjølv er eg nok ikkje einig med Skjeldal at dette var beste boka i 2013, men dersom ein er opptatt av eksistensielle spørsmål, gir ho lesaren noko å tenkja på.

Anne

Divergent

Veronica Roth: Divergent

Dette er første boka i trilogien Divergent. Me er i eit framtidig Chicago. Samfunnet er delt inn i fem fraksjonar. Det er personlegdomen til innbyggarane som avgjer i kva fraksjon dei hamnar. Ein test blir utført når dei er 16 år, og dei gjer valet ut frå denne testen. Målet er at alle skal hamna i den fraksjonen dei passar best til, og slik vil samfunnet fungera best og bli harmonisk.

Sjølvsagt blir harmonien øydelagt, alle passar ikkje inn, og nokre menneske vil vel alltid ønska meir makt enn dei har fått. Spesielt problematisk er det å vera divergent, altså ein avvikar, fordi då passar personen ikkje berre inn i ein fraksjon, men i fleire. For dei som styrer og kjempar om makta, er dette ein trussel.

Dette er bakteppet for handlinga. Hovudpersonen i boka er Beatrice Prior. Ho har vakse opp hjå dei «uselviske», men merkar at ho slit med å tilpassa seg. Men kor passar ho då inn? Før testen som skal fortelja henne det, er ho svært nervøs. Dette blir ikkje betre etter testen då ho får veta at ho er divergent. Kva fraksjon skal ho då velja? Boka handlar vidare om hennar kamp for å bli tatt opp i fraksjonen ho vel og for å halda hemmeleg at ho er divergent. I tillegg bygger det seg opp spenningar mellom fraksjonane, og kva vil dette føra til? Kven er venn og kven er fiende? Og sjølvsagt er det òg litt kjærleik inne i biletet.

Eg brukar ikkje å lesa science fiction eller fantasy-litteratur. Det er ikkje heilt mi greia, så vurderinga under  får de ta med ei klype salt.

Boka har eit relativt godt og finsleg språk. Ho er spanande, men eg tykte skildringane av opptakstida i fraksjonen blir noko langdryg. Noko av det som skjer, blir i tillegg litt ulogisk, sjølv om ein tar sjangeren på alvor. Divergent kjem som film nå i vår. Eg skal ikkje sjå filmen, for det skjer ganske mykje fælt og ekkelt, så for meg var boka nok.

Anne

Villa Europa

K.Bjørnstad: Villa Europa

«Morsomt. Velskrevet. Dødsens alvorlig», skal boka vera i følgje Ingvar Ambjørnsen. Eg er einig i at ho er velskriven og alvorleg, men morosam er ho ikkje. Etter mi meining blir me i staden presentert for mange tragiske hendingar og personar.

Bakteppet for romanen er historiske hendingar og samfunnsutviklinga frå 1892 og fram til 1991. Midt i denne samfunnsutviklinga følgjer me fire generasjonar av menn og kvinner med utgangspunkt i eit hus som blir kalla Villa Europa. Det er stemmene til fire menn og fire kvinner me møter, men der sluttar òg likskapen. Mennene er stort sett drittsekkar, medan kvinnene stort sett er svært oppegåande, men må lida for menn sine dårlege handlingar. Blir dette noko skjematisk? Eg tykkjer nok at personane blir noko stereotypiske, sjølv om det hjå enkelte av dei kan sporast ei endring og større innsikt med åra. I tillegg blir det vel mykje at skjebnar går i arv.

Likevel, boka er interessant fordi ho følgjer fire generasjonar gjennom 1900-talet og samtidig drøftar mennesket si stilling mellom å vera fri og avhengig i forhold til andre personar. Eg tykkjer òg boka får fram at det som gjer livet meining som held, er å finna noko større enn berre seg sjølv og eigen framgang å kjempa for.

Boka er på 525 sider. Bjørnstad har eit godt språk, men forlaget har slurva med korrekturen i denne pocketutgåva. Mange trykkfeil irriterer!

Anne

Stjålet

Lucy Christopher: Stjålet – Et brev til han som kidnappet meg

Dette var ei bok som greip meg. Sjølve handlinga er kanskje ikkje så original, og ein kan nok stilla spørsmålet om alt er like realistisk, men boka er svært godt skriven.

Kva som er hovudtema, røper jo undertittelen: Ei jente, Gemma, blir kidnappa  på flyplassen i Bangkok og tatt med til eit aude område i Australia. Etter kvart blir ein godt kjent med både Gemma og kidnapparen, den noko eldre Ty.

Det som gjer boka så god og som gjer at iallfall eg blei riven med, er at verken Gemma eller kidnapparen berre er gode eller vonde.  Me blir med inn i dei forvirra tankane og kjenslene til Gemma, me ser kampen hennar for å sleppa fri og hatet ho har til han, samtidig som at han forsiktig prøver å nærma seg henne og få henne til å stola på seg.

Altså, ei svært god ungdomsbok, men kan henda mest for jenter.

Anne

Det siste du skal se er et ansikt av kjærlighet

Eiving Hofstad Evjemo: Det siste du skal se er et ansikt av kjærlighet

Det er sagt om denne boka at ho skildrar kommune-Noreg, ja rett og slett er ei kommuneroman. Det er noko eg kan vera einig i. Me blir kjent med nokre personar i ein kommune i Noreg, arbeidet dei har og delvis privatlivet deira. I tillegg er det mange skildringar av utviklinga i kommunen, politiske vedtak, nye tiltak for å skaffa fleire innbyggjarar og større trivsel, som mange kan kjenna seg igjen i. Det er kvardagen til folk som blir skildra, og Evjemo skriv godt og ofte ganske humoristisk!

Likevel må eg seia at eg gjennom dei 488 sidene var noko ambivalent til heile boka. Lika eg henne eller gjorde eg ikkje? Eg lika språket og dei gjenkjennelege skildringane av ein middels stor kommune, men elles tykte eg boka langt på veg skreiv om det meiningslause livet. Små detaljar og små tankar om kvardagen, og menneske som har kjørt seg fast i livet eller gitt opp. Her er ingen store tankar eller noko djupare meining.

For meg som er svært glad i gode kvardagar, blei det vanskeleg å vera med på hovudtankane i boka, nemleg at «folk flest» har meiningslause liv. Eg håpar det ikkje er slik, og eg tykte boka skildra mennesket for smått. Nokre har samanlikna skrivemåten med Knausgård sin skrivestil. Det kan til dels vera sant, i og med at begge tar tak i små detaljar som dei kan skildra grundig og kreativt. Men hjå Knausgård er personane skildra med større nyansar og dei har  større filosoferingar over livet.

Boka har elles fått gode omtalar, så les gjerne boka og sjå kva du tykkjer sjølv.

Anne

 

Analfabeten som kunne regne

Jonas Jonasson: Analfabeten som kunne regne

Dette er forfattaren som stod bak den populære boka «Hundreåringen som klatret ut gjennom vinduet og forsvant».  Denne boka har ikkje fått like god omtale, og eg kan nok vera einig i at like sprelsk er ho ikkje.

Likevel, me kjenner igjen den humoristiske og lettbeinte forteljarmåten. Og som i førre bok, er hovudpersonen både intelligent og sprø, og det opnar seg difor mange moglegheiter i livet. Det er jo ganske bra tykkjer eg at det har komme ein forfattar som påstår at det går an å ha det riktig moro og spennande med høg intelligens.

Hovudpersonen i boka er Nombeko. Ho startar livet sitt i slummen i Soweto, og slik sett burde sjansane hennar til å lukkast i livet vera svært små. Fornuft og slump gjer likevel at ho endar opp i Sverige etter kvart, men vegen dit er lang. I tillegg er det ikkje slik at alt berre er bra om ein hamnar i Sverige.

 Dersom ein lèt seg riva med av denne fantasifulle forteljinga, er ho underhaldande, men ein må vera villig til å berre ta alt som det kjem utan å vurdera så veldig om dette er truverdig. Litt langdryg tykkjer eg nok sverigetida blir, men alt i alt ei underhaldande bok til å setja seg ned og  slappa av med.

Har så forfattaren ikkje noko fornuftig å melda? Jo, det har han. Under forteljinga ligg ei tydeleg stemme om likeverd mellom menneske  og at «Du skal ikkje skua hunden på håra».

Ei fin bok for vinterferien!

Anne

Disse øyeblikk

Herbjørg Wassmo: Disse øyeblikk

«Ennå ei bok frå Wassmo der ho skriv om den traumatiske barndommen sin og det strevsame livet ho har hatt», var det ein som sa. Og for så vidt er dette riktig. Boka er ikkje ein sjølvbiografi, men sjølvbiografisk roman, og det skapar rom òg for dikting. Men det er tydeleg at forfattaren brukar mykje av seg sjølv i denne boka.

Eg-personen har opplevd overgrep frå stefaren i oppveksten og slit med følgjene av det. Ho får liksom ikkje heilt kontakt med seg sjølv, og strevar i forhold til andre menneske. Etter kvart ser me at skriving blir som ei helsebot for henne, ikkje minst blir dagane lettare når ho har fått noko på trykk og seinare når ho får utgitt bøker. Den første romanen får ho ikkje skikkeleg dreis på før ho begynner å få kontakt med «den vesle jenta» frå barndommen og klarer å få ned noko av eigne opplevingar derifrå. Det kjem fram at boka handlar om Tora og overgrep, og blant anna dette gjer at boka tenderer mot sjølvbiografi.

Men Disse øyeblikk meiner eg i første rekkje handlar om vilkåra for å bli forfattar med dei krav som omverda har til kva som er kvinneleg og passande for ei mor. Når skrivinga blir det viktigaste, går ikkje det alltid like godt i lag med det å ha familie. I tillegg opponerer hovudpersonen i boka mot rollene som er tildelt menn og kvinner i samfunnet. Til dømes: Kvifor skal kvinnelege lærarar vera ulønna vikarar for mannlege lærarar som tek seg fri for å gå på jakt? Det er klart at den første kvinna som stiller slike spørsmål høgt, får motbør. Dette blir difor òg ei reise i samfunnsutviklinga frå 1960-åra og framover.

Nokre har det kan henda travelt med å finna ut kva som er sjølvbiografisk og ikkje her. Kven er personane ho «utleverer», for ingen er nemnde med namn. Dersom boka skal lesast som «sann», er dette ei svært ærleg og utleverande forteljing, men sjølv tenkjer eg at det viktigaste er å lesa boka som ein roman, utan å bry seg så mykje om det er opplevd eller oppdikta. Eg tykte boka var interessant, men det vil kanskje vera forskjell på kvinnelege og mannlege lesarar her. (Og dette vil nok ikkje Wassmo lika at eg skriv). Så det er kanskje ikkje overraskande at sitatet eg innleia med, kom frå ein mann.

Anne

Heidi Sævareid: Spranget

Denne boka tykkjer eg det er litt vanskeleg å omtala. Eg klarer ikkje å legga frå meg dei vaksne brillene og berre lesa ho som ei forteljing om ungdomsjenta Janne. Denne omtalen blir difor litt om historia i boka og ein del vaksenprat om temaet.

Janne går siste året på ungdomsskulen då ho blir med tvillingsøstera Anna på møte i Zion. Zion er ei kristen, karismatisk forsamling. Ho blir dregen med inn i forsamlinga både fordi det kjennes godt å bli bedt for og bli ein kristen og fordi ho ser at ho automatisk blir inkludert i ein vennegjeng. Janne har tidlegare berre hatt Anna, eller Anna og vennene hennar, men då Anna fekk seg nye venner i Zion, mista òg Janne dei «vennene» ho hadde i klassen. Nå blir Janne ein del av Anna sitt miljø igjen. Og då kunne jo alt enda bra.

Men etter kvart opplever Janne miljøet for trongt. Ho opponerer mot reglane som gjeld for oppførsel og rett/galt. Ho har spørsmål som ho ikkje får svar på eller får svært enkle svar på. Og ho opplever å få signal om at ho ikkje er bra nok, ikkje er stødig og til å stola på. Det verste er kanskje at ho føler på at dei gode, «andelege» kjenslene blir borte. Då ho prøver å snakka med ein gjesteforkynnar om dette, får ho berre beskjed om at det er ho sjølv som stenger og at ho må opna opp. Denne hendinga opplever ho som eit svik. Til slutt toppar det seg for Janne, og ho tek spranget ut av forsamlinga.

Eg tykkjer dette er ei trist forteljing, ei forteljing om kvifor ei ung jente ikkje blir verande i det kristne miljøet ho går i og i tillegg mister trua. Difor har denne boka òg noko å seia til dei som er kristne leiarar og forkynnarar rundt om i kristne forsamlingar. For det første verkar det berre som Janne har fått «ei god kjensle», og ikkje fått tak i kva det vil seia å vera ein kristen. Når då alle krava til kva ho bør gjera  og ikkje gjera blir presentert for henne, forsvinn dei gode kjenslene og dermed heile trua. Det er òg eit problem om det kristne miljøet me skapar berre har plass til ein type personlegdom og blir ein stad der alle må vera heilt like. Ikkje minst trur eg det er viktig å svara seriøst på spørsmål andre måtte ha. Det er vondt å sjå at Janne får signal om at ho ikkje er god nok. Dette blir formidla som omsorg og på ein vennleg måte, men «stikka» når inn likevel. Måten dette blir gjort på, gjer at Janne blir sint, og eg forstår henne godt. Forsamlinga er i tillegg framstilt noko ekstrem med liten plass for fornuft, så eg hadde nok slutta eg òg om det var der eg hadde gått. Eg forstår altså Janne godt, samtidig som eg tykkjer det er at trist ho forkastar heile kristentrua. Og eg håpar så inderleg at me greier å formidla noko anna enn: Bli som oss eller la ver å bli kristen.

Ei tankevekkjande ungdomsbok som eg trur passar best for litt eldre ungdommar og kanskje òg for vaksne?

Anne

Over det kinesiske hav

Gaute Heivoll: Over det kinesiske hav

Igjen skriv Heivoll ei bok med utgangspunkt i historiske hendingar. Denne gongen er det om eit ektepar som bygger ein stor heim i ei bygd i Vest-Agder der dei vil ta imot psykisk utviklingshemma og psykisk sjuke menneske. Dei ønskte å bruka heimen til å gi pleie i «Kristi kjærlighets ånd». Me følgjer dei frå 2.verdkrig og fram til 1973.

Det blir etter kvart ei temmeleg samansett forsamaling i dette huset. I tillegg til familien på fire, er det ein eldre onkel av mora; Josef som syng så fint, Matiassen som hadde vore innesperra i ei gruve i Amerika og ikkje blitt heilt seg sjølv etterpå, Christian Jensen som skulle ha blitt prest, men var i «overkant begava» og fem søsken frå Stavanger. Dei yngste av søskena var på alder med sonen i huset, eg-personen i boka, og dei leikar og er ein del i lag. Den eine av søskena, Ingrid, får hovudpersonen eit spesielt nært forhold til.

Me følgjer desse personane gjennom mindre og større hendingar, og boka blir kanskje noko langdryg. Likevel er boka interessant fordi ho gir eit realistisk bilete av behandlinga av og synet på psykisk sjuke og psykisk utviklingshemma  på denne tida. Ikkje minst stiller boka spørsmålet: Kva er eit menneske? Og gjennom dei fine skildringane av kvar av bebuarane i heimen, er boka eit innlegg i kampen for menneskeverd. Me ser òg at ordningane samfunnet har for denne gruppa, er blitt annleis. Då foreldra slutta å ha omsorga for desse fem søskena, får dei plass på Nærland. Dette er på den tida eit typisk «institusjonsbygg». Mot slutten av boka fortel eg-personen om eit besøk han tar til dei på Nærland, og då har dei fått eiga leilegheit og bur igjen i lag som ein familie.

Ei bok vel verd å lesa!

Anne

Dandy

Jan Guillou: Dandy

Eg har tidlegare omtalt boka Brobyggerne her på bloggen. Brobyggerne er første boka og Dandy andre boka i den historiske serien Det store århundet, som strekkjer seg frå slutten av 1800-talet og framover. Begge dei to første bøkene sluttar rett etter 1.verdskrig.

Eg tykkjer likevel det er svært stor forskjell på desse to bøkene. Brobyggerne var interessant med mykje historisk stoff om 1.verdskrig i Afrika og bygging av Bergensbanen. Dandy blir etter mi meining keisam og til tider teit i forhold. Kanskje er Dandy ei like god bok berre du er over gjennomsnittet interessert i tilhøva for homofile i England rundt 1900 og i kunsthistorie?

Sverre, som er tredjemann av brørne Lauritzen, blir under studiane i Tyskland forelska i ein rikmannsson frå England. I staden for å vera med tilbake til Noreg for å bygga Bergensbanen, slik planen var, følgjer han med kjærasten tilbake til England. Her må dei sjølvsagt streva for å leva ut kjærleiken sin, sjølv om det går relativt greitt sidan dei er så rike. Dette endrar seg når 1.verdskrig startar. I tillegg handlar boka om at Sverre etter kvart utviklar seg til å bli ein veldig dyktig malar. Det som dessverre er synd for Sverre og krinsen rundt han, er at engelskmenn er gammaldagse og lite nytenkjande og verken forstår seg på homofile kjensler eller moderne kunst.

Les gjerne dei tre siste kapitla, så har du overgangen til neste bok. Elles vil eg rå til å gå direkte over til neste bok i serien: Mellom rødt og svart. Ut frå omtale av denne boka andre stader, reknar eg med at ho blir ein opptur.

Anne

Nærmere høst

Marianne Kaurin: Nærmere høst

Denne boka tar oss med tilbake til Oslo under 2.verdskrig. Me blir kjende med familien Stern  som er jødar. Faren, Isak er skreddar, og har fram til krigen starta klart seg bra, men nå begynner han og familien og få problem. Han og kona, Hanna, har tre døtre: Sonja, Ilse og Miriam. Ilse er vel hovudpersonen i boka, sjølv om me kjem på innsida av faren og Sonja òg.

Ilse er den mest «ustyrlege» i familien. Ho er 15 år og småforelska i naboguten Herman. Skulen fungerer ikkje lenger på grunn av krigen, og ho sit stort sett i butikken til faren og les og drøymer seg bort om dagane. Håpet er at krigen snart er slutt og at Herman og ho kan bli eit par.

Boka får godt fram ei uhyggeleg stemning. Me kjenner på oss at noko vondt kjem til å skje. Kanskje blir det litt lenge å venta før noko faktisk skjer? Eg tykkjer nok Kaurin vil ha med seg for mykje. Etter mi meining ville boka blitt betre om forfattaren hadde halde seg  i Ilse sin synsvinkel heile tida. Det blir i meste laget, særleg i starten, å følgja fire personar, (Ilse, faren, Sonja og Herman). Det gjer òg at første del av boka blir for langdryg. Siste halvdel av boka tar seg opp.

Likevel, dette er ei bok vel verdt å lesa. Ho får godt fram historiske fakta om situasjonen for jødane under andre verdkrigen. På grunn av måten boka er oppbygd og skriven på, kan ho bli noko vanskeleg for dei yngste ungdommane, sjølv om dette er meint å vera ei ungdomsbok.

Anne

Videre, tross alt

Per Arne Sandvold: Videre, tross alt

Mange av oss kjenner Per Arne Sandvold som «mannen til Tale». Sidan denne boka handlar nettopp om tida før og etter at han mista kona, Tale, er dette ei spesiell bok å lesa. Tale arbeidde her på Tryggheim i mange år, men døydde av kreft i 2011.

Dette er ei bok skriven ut frå og rundt dagboknotat som Sandvold har gjort seg i denne perioden.  Boka har difor blitt ei veldig ærleg og nær bok og langt frå pynta etterpåklokskap. Nettopp dette gjer at eg tykkjer boka gir eit realistisk bilete av ein sorgprosess. Sandvold skriv i tillegg dette som si oppleving og sine tankar. Dette gjer at boka ikkje framstår som noko oppskriftsbok i sorgarbeid, men  likevel har mange gode råd ein kan ta til seg. Videre, tross alt har blitt ei klok bok.

I tillegg ga boka glimt av Tale. Eg såg henne føre meg i ein del av situasjonane som mannen skildrar. Det opplevde eg  fint.

Videre, tross alt er ei lita bok på berre 70 sider, men som gir mykje. Les boka!

Anne