Heidi Sævareid: Spranget

Denne boka tykkjer eg det er litt vanskeleg å omtala. Eg klarer ikkje å legga frå meg dei vaksne brillene og berre lesa ho som ei forteljing om ungdomsjenta Janne. Denne omtalen blir difor litt om historia i boka og ein del vaksenprat om temaet.

Janne går siste året på ungdomsskulen då ho blir med tvillingsøstera Anna på møte i Zion. Zion er ei kristen, karismatisk forsamling. Ho blir dregen med inn i forsamlinga både fordi det kjennes godt å bli bedt for og bli ein kristen og fordi ho ser at ho automatisk blir inkludert i ein vennegjeng. Janne har tidlegare berre hatt Anna, eller Anna og vennene hennar, men då Anna fekk seg nye venner i Zion, mista òg Janne dei «vennene» ho hadde i klassen. Nå blir Janne ein del av Anna sitt miljø igjen. Og då kunne jo alt enda bra.

Men etter kvart opplever Janne miljøet for trongt. Ho opponerer mot reglane som gjeld for oppførsel og rett/galt. Ho har spørsmål som ho ikkje får svar på eller får svært enkle svar på. Og ho opplever å få signal om at ho ikkje er bra nok, ikkje er stødig og til å stola på. Det verste er kanskje at ho føler på at dei gode, «andelege» kjenslene blir borte. Då ho prøver å snakka med ein gjesteforkynnar om dette, får ho berre beskjed om at det er ho sjølv som stenger og at ho må opna opp. Denne hendinga opplever ho som eit svik. Til slutt toppar det seg for Janne, og ho tek spranget ut av forsamlinga.

Eg tykkjer dette er ei trist forteljing, ei forteljing om kvifor ei ung jente ikkje blir verande i det kristne miljøet ho går i og i tillegg mister trua. Difor har denne boka òg noko å seia til dei som er kristne leiarar og forkynnarar rundt om i kristne forsamlingar. For det første verkar det berre som Janne har fått «ei god kjensle», og ikkje fått tak i kva det vil seia å vera ein kristen. Når då alle krava til kva ho bør gjera  og ikkje gjera blir presentert for henne, forsvinn dei gode kjenslene og dermed heile trua. Det er òg eit problem om det kristne miljøet me skapar berre har plass til ein type personlegdom og blir ein stad der alle må vera heilt like. Ikkje minst trur eg det er viktig å svara seriøst på spørsmål andre måtte ha. Det er vondt å sjå at Janne får signal om at ho ikkje er god nok. Dette blir formidla som omsorg og på ein vennleg måte, men «stikka» når inn likevel. Måten dette blir gjort på, gjer at Janne blir sint, og eg forstår henne godt. Forsamlinga er i tillegg framstilt noko ekstrem med liten plass for fornuft, så eg hadde nok slutta eg òg om det var der eg hadde gått. Eg forstår altså Janne godt, samtidig som eg tykkjer det er at trist ho forkastar heile kristentrua. Og eg håpar så inderleg at me greier å formidla noko anna enn: Bli som oss eller la ver å bli kristen.

Ei tankevekkjande ungdomsbok som eg trur passar best for litt eldre ungdommar og kanskje òg for vaksne?

Anne