Disse øyeblikk

Herbjørg Wassmo: Disse øyeblikk

«Ennå ei bok frå Wassmo der ho skriv om den traumatiske barndommen sin og det strevsame livet ho har hatt», var det ein som sa. Og for så vidt er dette riktig. Boka er ikkje ein sjølvbiografi, men sjølvbiografisk roman, og det skapar rom òg for dikting. Men det er tydeleg at forfattaren brukar mykje av seg sjølv i denne boka.

Eg-personen har opplevd overgrep frå stefaren i oppveksten og slit med følgjene av det. Ho får liksom ikkje heilt kontakt med seg sjølv, og strevar i forhold til andre menneske. Etter kvart ser me at skriving blir som ei helsebot for henne, ikkje minst blir dagane lettare når ho har fått noko på trykk og seinare når ho får utgitt bøker. Den første romanen får ho ikkje skikkeleg dreis på før ho begynner å få kontakt med «den vesle jenta» frå barndommen og klarer å få ned noko av eigne opplevingar derifrå. Det kjem fram at boka handlar om Tora og overgrep, og blant anna dette gjer at boka tenderer mot sjølvbiografi.

Men Disse øyeblikk meiner eg i første rekkje handlar om vilkåra for å bli forfattar med dei krav som omverda har til kva som er kvinneleg og passande for ei mor. Når skrivinga blir det viktigaste, går ikkje det alltid like godt i lag med det å ha familie. I tillegg opponerer hovudpersonen i boka mot rollene som er tildelt menn og kvinner i samfunnet. Til dømes: Kvifor skal kvinnelege lærarar vera ulønna vikarar for mannlege lærarar som tek seg fri for å gå på jakt? Det er klart at den første kvinna som stiller slike spørsmål høgt, får motbør. Dette blir difor òg ei reise i samfunnsutviklinga frå 1960-åra og framover.

Nokre har det kan henda travelt med å finna ut kva som er sjølvbiografisk og ikkje her. Kven er personane ho «utleverer», for ingen er nemnde med namn. Dersom boka skal lesast som «sann», er dette ei svært ærleg og utleverande forteljing, men sjølv tenkjer eg at det viktigaste er å lesa boka som ein roman, utan å bry seg så mykje om det er opplevd eller oppdikta. Eg tykte boka var interessant, men det vil kanskje vera forskjell på kvinnelege og mannlege lesarar her. (Og dette vil nok ikkje Wassmo lika at eg skriv). Så det er kanskje ikkje overraskande at sitatet eg innleia med, kom frå ein mann.

Anne